Abstract:
Die werksverhouding tussen werkgewer en werknemer is 'n ongelyke een. Hierdie ongelyke
magsverhouding tussen die partye word aangespreek deur die organisasie van
werkers in vakbonde asook kollektiewe bedinging. Een van die doelstellings van die Wet
op Arbeidsverhoudinge 66 van 1995 is om 'n raamwerk daar te stel waarbinne werknemers
en hul vakbonde kollektief kan beding oor lone, werksomstandighede en onder
andere diensvoorwaardes. Die artikel behels 'n bespreking van die beslissing van die
Grondwetlike Hof in Association of Mineworkers and Construction Union v Royal
Bafokeng Platinum Limited (2020) 41 ILJ 555 (CC). Belangrike aangeleenthede wat bloot
as obiter dicta in die uitsprake geopper is, word krities oorweeg. Die artikel ondersoek die
rol van die meerderheidsbeginsel tydens kollektiewe bedinging vir byvoorbeeld hoer lone
en tydens oorlegpleging wanneer die werkgewer beoog om werknemers te ontslaan. Die
rol van vakbonde tydens hierdie onderhandelinge word ook ondersoek, veral ten opsigte
van werknemers wat onverteenwoordig is of di6 wat aan 'n vakbond behoort wat die
minderheid van die werknemers verteenwoordig. Verder word die rol van artikel 36
oorweeg, sowel as die inperking van regte soos die reg op gelykheid en menswaardigheid
van lede van minderheidsvakbonde. Die meerderheidsbeginsel vervul ongetwyfeld 'n rol
ten tye van kollektiewe bedinging, maar tydens 'n konsultasieproses wat aanleiding kan
gee tot die ontslag van werkers moet die billikheidsbeginsel voorkeur geniet.
