Selfkennis, verstandigheid en inkarnasie : 'n interpretasie van Martin Versfeld se Oor gode en afgode

Abstract

In hierdie artikel word ’n interpretasie van Martin Versfeld se vroeë boek, Oor gode en afgode (1948), aangebied. Die doel van die artikel is om die belangrikste deurlopende argumente van die vyf afsonderlike opstelle van die boek te rekonstrueer en hulle onderlinge verband aan te toon. Die praktyk- en politiekfilosofiese goue draad word uitgelig en saam met die sentrale begrip van die “praktiese rede” (verstandigheid of prudentia) uiteengesit. Daar word aangetoon hoe die begrip van “inkarnasie” verstandigheid onderbou en hoe die hele kompleks deur die vorming van “selfkennis” bydra tot die oriëntasie van die mens in die wêreld. Hierdie oriëntasie staan vir die jong Versfeld in die spanning tussen die verval van die Westerse beskawing en die dringendheid om met ’n radikale etiek daarop te antwoord. Die inhoud van Oor gode en afgode word verder geïnterpreteer (1) deur dit binne die groter ontwikkeling van Versfeld se werk te plaas, (2) deur dit vanuit die (meesal) ongepubliseerde materiaal in die Versfeldargief te belig, en (3) deur enkele aspekte van die bestaande interpretasie- en resepsiegeskiedenis te kommentarieer. Ofskoon die hoofdoelstelling van die opstel die verheldering van die inhoud is, word daar afgesluit met ’n suggestie van die lyne waarlangs kritiese verderondervraging van die boek onderneem sou kon word.

In this article an interpretation of Martin Versfeld's early book, Oor gode en afgode (“On gods and idols”) (1948) is presented. The aim of the article is to reconstruct the most important constant arguments of the five separate essays of the book and to explain the relations between them. The golden thread of philosophy of practice and political philosophy is highlighted and exposed together with the central notion of the “practical reason” (prudence, or prudentia). It is explained how the notion of “incarnation” subtends prudence and how the entire complex through the formation of “self-knowledge” contributes to the orientation of a person in the world. For the young Versfeld this orientation stands in tension between the decay of Western civilisation and the urgency to respond to it with a radical ethic. The content of Oor gode en afgode is further interpreted (1) by situating it within the broader development of Versfeld's work,(2) by clarifying it with the (mostly) unpublished material from the Versfeld archive, and (3) by commenting on some aspects of the existing history of the interpretation and reception of the book. Although the main aim of the article is to clarify the content, in conclusion a number of lines for critical further questioning of the book are suggested.