Missing persons – current tendencies

Abstract

Elke jaar verdwyn derduisende mense wêreldwyd. Statistiek toon dat talle vermiste persone steeds spoorloos verdwyn ondanks die feit dat dit in moderne tye makliker is om mense op te spoor. Verdwynings kan aan talle faktore toegeskryf word. Indien ’n vermiste persoon se liggaam nie gevind kan word nie skep dit verskeie regsprobleme vir sy of haar naasbestaandes. Ingevolge die Romeins-Hollandse reg is dit moontlik om by die Hoë Hof aansoek te doen vir ’n bevel dat ’n persoon geag word “vermoedelik dood” te wees sodat ’n doodsertifikaat uitgereik kan word. Die gemeenregtelike vermoede-van-doodbevel het egter beperkte aanwending en is gemik op die administrasie van die vermiste persoon se boedel. Alhoewel beide die Romeins-Hollandse reg en die Engelse gemenereg (common law) die Suid-Afrikaanse erfreg beïnvloed het, volg die Suid-Afrikaanse howe die Romeins- Hollandse reg telkens wanneer daar ’n aansoek dien vir ’n gemeenregtelike vermoedevan- doodbevel van ’n vermiste persoon. Die uitgangspunt is dat ’n persoon geag word te lewe en dat daar nie ’n vermoede is dat die persoon dood is na verloop van ’n sekere tydperk nie. Die “vermoedelike dood” van die verdwene persoon moet deur belanghebbendes op ’n oorwig van waarskynlikhede bewys word aan die hand van alle relevante feite. Die tradisioneel Engelse gemeenregtelike jurisdiksies volg egter ’n benadering dat ’n persoon wat langer as sewe jaar vermis word, vermoedelik dood is. Die vermoede bring mee dat, na verloop van sewe jaar, die bewyslas rus op die persoon wat aanvoer dat die vermiste nog lewe. Tans het feitlik alle Europese siviele (civil law) en gemeenregtelike (common law) jurisdiksies wetgewing wat vermoede-van-doodbevele reguleer. Suid Afrika maak slegs statutêr voorsiening vir ’n ondersoek na die dood van ’n persoon wat (vermoedelik) aan onnatuurlike oorsake gesterf het en wie se liggaam nie opgespoor kan word nie. In alle ander omstandighede geld die gemeenregtelike posisie (Romeins-Hollandse reg). Hierdie bespreking handel met die gemeenregtelike vermoede-van-doodbevel wat die uitreiking van ’n doodsertifikaat en administrasie van die boedel van ’n vermiste persoon magtig. Die historiese agtergrond van die vermoede dat “die vermiste persoon lewe” of dat “die vermiste persoon dood is” (na verloop van ’n tyd) word ondersoek. Die posisie in Suid-Afrika word vergelyk met statutêre ontwikkelinge in Engeland en Wallis waar die Presumption of Death Act in 2013 gepromulgeer is. Enkele probleme wat deur naasbestaandes ondervind word, word aan die hand van die Suid-Afrikaanse reg en die Engelse gemenereg onder die loep geneem. Ten slotte word oorweging geskenk aan die vraag of Suid-Afrika regshervorming behoort te oorweeg.