Afrikaanse Woordelys en Spelreëls - 1918

Abstract

Na aanleiding van die vorderinge wat Afrikaans die laaste jare gemaak het, het een uit die ou talgarde hom onlangs op die volgende wijse uitgedruk : dis tog maar waar, die een sal saai en die ander sal maai. So is dit. Hierdie woordelijs en hierdie spelreëls is die vrug van die werksaamhede van die taalpioniers, die lede van Die Genootskap van Regte Afrikaners, opgerig in die Paarl op 14 Augustus, 1S75. Ontsaglik veel het daar met die Afrikanervolk sedert die tijd gebeur; en met sij taal! Hoeveel was destijds in staat om die nasionale betekenis van die werksaamhede van daardie manne in te sien? Hoeveel teëwerking het hul nie ondervind nie ? Hoe anders is dit vandag. Ons volk het tot ontwaking gekom. Ons belewe nou ons periode van Romantiek, in die wrare sin van die wyoord. Als natuurlike gevolg hiervan, is daar ’n onweerstaanbare drang na uiting : uiting van ons volksindividualiteit. Sodanige uiting—dit voel ons meer als ooit tevore—is alleen moontlik deur middel van die moedertaal : Afrikaans. Want wil iemand uiting gee aan sij siel, en gebeur dit nie deur middel van sij moedertaal nie, dan staan sodanige taalvorm tussen hom en die uitdrukking van sij diepste wTese. Vanself dus wil ons sóre dat ons taal in ieder opsig tot sij reg kom; dat dit die draer word van ons kultuur. Vandaar dat ons in die eerste plaas ons oog rig op die onderwijs. Die eerste en voornaamste kenmerk immers van ’n gesonde ondenvijsstelsel is dit, dat daar voorsien word in die nasionale behoeftes van die volk. Die weg wat ons moet inslaan sien ons duidelik lê. Prinsipiële besware is daár nie; praktiese wel, veral ten opsigte van die ondenvijs. Maar hierdie besware is niks meer als wat ’n mens in ’n owergangstijdperk noodwendig moet verwag nie. Laat ons net onthou, veral diegene wat so geneig is om te kritiseer, dat ons werklik in ’n owergangstijdperk lewe. Wat die juiste verhouding—nie van ’n wetenskaplike standpunt nie, maar in die praktiese lewe—van Hooghollands tot Afrikaans in die later toekoms sal wees, is onmoontlik om presies aan te duie. Maar een feit is bo alle twijfel verhewe, en dit is dat Hollands en Afrikaans, hoewel twee selfstandige tale, nie teenoor mekaar staan, soos sommige dit voorstel nie. Inteendeel, die twee tale vul mekaar aan. Afrikaans sluit Hollands grotendeels in; Hollands is die onmisbare bron waaruit Afrikaans moet put, oral waar voorlopig nie deur eie taalmiddels in die behoeftes kan voorsien word nie.