Rectification of the securities register of a company and the oppression remedy

Abstract

Beide die Maatskappywet 46 van 1926 en die Maatskappywet 61 van 19731 het voorsiening gemaak vir 'n summiere statutêre remedie om die lederegister van 'n maatskappy reg te stel. Hierdie remedie was handig vir persone wat aanspraak gemaak het op aandele in en lidmaatskap van maatskappy, veral waar die direksie geweier het om aandelesertifikate aan sodanige persone uit te reik en/of om hul name in die lederegister aan te bring. Hierdie remedie is egter nie oorgedra na die Maatskappywet 71 van 20082 nie. Een van die bevele waarvoor die onderdrukkingsremedie in artikel 163 van die Maatskappywet van 2008 egter nou spesifiek voorsiening maak, is die regstelling van 'n maatskappy se (sekuriteite-) register. Die vraag ontstaan oor die toepassingsgebied van die onderdrukkingsremedie van die Maatskappywet van 2008 ten opsigte van die regstelling van die sekuriteiteregister van die maatskappy en of daar alternatiewe is vir die summiere statutêre remedie soos in die Maatskappywet van 1973. Histories kon slegs lede, soos in die lederegister van 'n maatskappy, aansoek doen vir regshulp ingevolge die onderdrukkingsremedie. Ons howe het egter al by geleentheid 'n aandeelhouer wat nie as lid in die lederegister ingeskryf is nie, toegelaat om in dieselfde proses aansoek te doen vir die inskrywing van sy naam in die lederegister en, in antisipasie van so bevel, aansoek te doen vir regshulp ingevolge die onderdrukkingsremedie.3 Die onderdrukkingsremedie waarvoor nou voorsiening gemaak word in artikel 163 van die Maatskappywet van 2008 is beskikbaar aan aandeelhouers, soos omskryf in die Maatskappywet van 2008, en direkteure. 'n Aandeelhouer word in artikel 1 van die Maatskappywet van 2008 omskryf as, behoudens die bepalings van artikel 54(1), die houer van aandeel in maatskappy uitgereik wat as sodanig in die sekuriteiteregister ingeskryf is. Dus het slegs 'n “geregistreerde” aandeelhouer bevoegdheid om aansoek te doen vir regshulp ingevolge die onderdrukkingsremedie. Beide die Kanadese federale Maatskappywet en die Maatskappywet van die Verenigde Koninkryk bevat statutêre remedie vir die regstelling van die lederegister van 'n maatskappy asook onderdrukkingsremedie. In beide hierdie jurisdiksies word die bevoegdheid om aansoek te doen vir regshulp ingevolge die onderdrukkingsremedie aan 'n groter groep persone verleen as in die Maatskappywet van 2008. Desnieteenstaande is die regspraak in hierdie jurisdiksies relevant by die uitleg van ons onderdrukkingsremedie, mits die verskille in die onderskeie wette deeglik in ag geneem word. Dit blyk uit 'n historiese en regsvergelykende ondersoek dat die summiere statutêre remedie om die lederegister van 'n maatskappy reg te stel nie as sodanig in die onderdrukkingsremedie van die Maatskappywet van 2008 opgeneem is nie. Hierdie twee remedies het verskillende doelstellings en vereistes. Alhoewel 'n persoon aansoek kan doen vir die regstelling van die sekuriteiteregister ingevolge die onderdrukkingsremedie, sal daardie persoon moet bewys dat hy 'n geregistreerde aandeelhouer of direkteur is van die maatskappy en dat daar onderdrukking was. Die gemeenregtelike remedies om die sekuriteiteregister reg te stel is natuurlik steeds beskikbaar. “Ongeregistreerde” aandeelhouer kan onder gepaste omstandighede ook aansoek doen om die sekuriteiteregister reg te stel ingevolge die nuwe artikel 161 van die Maatskappywet, wat aan die houers van uitgereikte sekuriteite 'n statutêre prosessuele regsmiddel verleen om die Wet, die akte van oprigting of enige van die maatskappy se reëls af te dwing. Daar moet egter in gedagte gehou word dat daar belangrike verskille tussen die ou summiere statutêre remedie om die lederegister van 'n maatskappy reg te stel en die prosessuele regsmiddel in artikel 161 van die Maatskappywet van 2008 bestaan.