This paper aims to prove that a fertile dialogue between architectural history and the history of ideas can open interesting perspectives for the understanding of the process of design. This dialogue, offering a reconstruction of the different mental contexts of each historical period, could prove to be essential for grasping the true meaning of design outcomes that belong to the same era. As a specific case-study, the present paper investigates the cultural interactions and the conceptual correspondences between the scientific spirit of the Enlightenment, philosophy and the architectural utopian projects of Étienne-Louis Boullée, based on the examination of various ideas of space. It is argued that after the Scientific Revolution of the seventeenth century and the major works of Isaac Newton and Gottfried Wilhelm Leibniz, the notion of space assumed an increasingly important role in the philosophical and architectural discourses of the Enlightenment. In this context, a general outline of the possible affinities and divergences between those distinct domains of eighteenth-century knowledge is traced, through the analysis of various interpretations of natural and urban space from Isaac Newton and Voltaire to Étienne-Louis Boullée. This analysis is a preliminary attempt to [link] the complex relations between the Humanities and the natural sciences in their Modern genealogical interdependences and tensions. Moreover, it can form the conditions for a better understanding of the intellectual environment that constitutes the meaningful ground of Boullée’s design intentions.
Η παρούσα μελέτη στοχεύει να αποδείξει πως ένας γόνιμος διάλογος ανάμεσα στην ιστορία της αρχιτεκτονικής και την ιστορία των ιδεών μπορεί να διανοίξει ενδιαφέρουσες προοπτικές για την κατανόηση της διαδικασίας του σχεδιασμού. Αυτός ο διάλογος, καθώς προσφέρει μία ανασυγκρότηση των διαφορετικών νοητικών πλαισίων κάθε ιστορικής περιόδου, θα μπορούσε να αποδειχθεί ουσιώδης για την σύλληψη του αληθινού νοήματος των σχεδιαστικών αποτελεσμάτων που ανήκουν σε αυτήν. Ως μία συγκεκριμένη μελέτη περίπτωσης, το παρόν άρθρο εξετάζει τις πολιτισμικές αλληλεπιδράσεις και τις εννοιολογικές ανταποκρίσεις ανάμεσα στο επιστημονικό πνεύμα του Διαφωτισμού, την φιλοσοφία και τα αρχιτεκτονικά ουτοπικά σχέδια του Étienne-Louis Boullée, βασιζόμενο στην διερεύνηση διαφόρων ιδεών του χώρου. Υποστηρίζεται πώς μετά την Επιστημονική Επανάσταση του 17ου αιώνα και τα μείζονα έργα του Isaac Newton και του Gottfried Wilhelm Leibniz, η έννοια του χώρου απέκτησε έναν ολοένα και πιο σημαντικό ρόλο στους φιλοσοφικούς και αρχιτεκτονικούς λόγους του Διαφωτισμού. Σε αυτό το πλαίσιο, σκιαγραφείται ένα γενικό περίγραμμα των πιθανών συγγενειών και αποκλίσεων ανάμεσα σε αυτές τις διακριτές περιοχές γνώσης του 18ου αιώνα, μέσα από την ανάλυση ποικίλων ερμηνειών του φυσικού και του αστικού χώρου από τον Isaac Newton και τον Βολταίρο έως τον Étienne-Louis Boullée. Αυτή η ανάλυση αποτελεί μία προκαταρκτική απόπειρα στοχασμού των πολύπλοκων σχέσεων ανάμεσα στις επιστήμες του ανθρώπου και τις φυσικές επιστήμες στις Νεωτερικές γενεαλογικές αλληλεπιδράσεις και εντάσεις τους. Επιπλέον, μπορεί να διαμορφώσει τις συνθήκες για μία καλύτερη κατανόηση του πνευματικού περιβάλλοντος που συγκροτεί το νοηματικό θεμέλιο των σχεδιαστικών προθέσεων του Boullée.
