Dramateks teenoor verhoogteks met besondere verwysing na bekroning van Afrikaanse dramas

Abstract

Afrikaans: In die inleiding word die doelstelling met hierdie dissertasie gestel as synde tweerlei van aard, naamlik om die wesenlike verskille tussen die dramateks en die verhoogteks aan te dui en om ondersoek in te stel na die bekroning van Afrikaanse dramas. Verder volg dan verklarings van begrippe wat konstant in hierdie studie gebruik word. Die eerste hoofstuk handel oor die verskille en ooreenkomste tussen die dramateks en die verhoogteks, die voor- en nadele van elkeen en die veranderinge wat vanaf dramateks tot verhoogteks kan plaasvind. Hierdie hoofstuk bespreek ook benaderingswyses soos die Resepsie-Estetika en Semiotiek wat by die bestudering van hierdie gekompliseerde kommunikasiemedium gebruik kan word. Die noodsaaklikheid van die bekroning van Afrikaanse dramas en die bestaande toekennings en pryse word vervolgens bespreek. Daar word tot die slotsom gekom dat die drama minder bekroon word as die ander genres. In sommige gevalle is geen bekronings in die bestaan van TI prys of toekenning aan 'n drama gemaak nie, alhoewel die moontlikheid gestel is in die reglemente van die pryse of toekennings. Daar is ook bevind dat van die twaalf pryse/toekennings slegs drie daarop ingestel is om die verhoogteks te bekroon, terwyl die res die dramateks as primere uitgangspunt met slegs terloopse inagneming van die verhoogteks hanteer. Daar word in die volgende hoofstuk gepoog om die aanbiedinge van die Streeksrade sedert hul ontstaan tot 1986 te ontleed in terme van die aanbied van bekroonde en onbekroonde Afrikaanse dramatekste. Van die 15% oorspronklike Afrikaanse verhoogtekste wat opgevoer is, was 22,15% verhoogtekste van bekroonde Afrikaanse dramatekste. Van die totale aantal verhoogtekste deur die Streeksrade aangebied, was 3,5% bekroonde dramatekste, 52,3% van die bekroonde Afrikaanse dramatekste word nie deur die Streeksrade aangebied nie. 'n Bespreking van Toe hulle die Vierkleur op Rooigrond gehys het van Henriette Grove volg. Die keuse vir bespreking van hierdie dramateks word geregverdig deur die feit dat dit 'n dramateks in Afrikaans is wat talle toekennings ontvang het, maar ten spyte hiervan nog nie deur 'n Streeksraad as verhoogteks verwesenlik is nie. Daar word aangetoon dat die bekroning geskied op grond van die oorweging van die letterkundige waarde van die dramateks eerder as op die toneelmatige moontlikhede van die verhoogteks. In hoofstuk 5 volg TI bespreking van Die Koggelaar van Pieter Fourie vanuit 'n bree semiotiese hoek. Die keuse van hierdie drama word hoofsaaklik bepaal deur die feit dat die hoogste geldelike toekenning in Suid-Afrika aan hierdie drama gemaak is. Daar word in hierdie bespreking aangetoon dat die dramateks alleen 'n onvoldoende beeld van die dramaturg se produk of skepping gee. Styan se bewering dat "The muted print on the page is shorn of all specificity ... "(1963: 27), word uitgedra deur die feit dat soveel van die betekenisdraende aspekte van die drama slegs deur die verwesenliking in die vorm van TI verhoogteks aan die toeskouer gebied kan word. Dit staaf die standpunt dat die bekroning van Afrikaanse dramas eerder op die volledigfunksionerende aanbod van die verhoogteks as op die dramateks behoort te berus. Die Koggelaar is deur dramakundiges met die opvoeringsmoontlikhede - met ander woorde as moontlike verhoogteks bekroon en nie as taalkunswerk nie. Hoofstuk ses handel oor Kampustoneel. Die ontstaan, doelstelling en bydrae daarvan word bespreek. Die gevolgtrekking word gemaak dat hierdie instelling wel die daarstel van oorspronklike Afrikaanse dramatekste bevorder waaruit doelmatige verhoogtekste voortvloei. Aku vang 'n ster deur Nico Luwes word as so 'n Kampustoneelfees verhoogteks bespreek en daar word tot die slotsom gekom dat 'n oorspronklike dramateks wat beide toneelmatig en literer bevredig, geskep is.

English: The twofold purpose of this dissertation is an investigation into the drama text and the theatre text and the various awards and prizes available for original Afrikaans dramas. constantly in use, are given. Explanations of terms The first chapter deals with the differences and similarities of the drama text and theatre text; the disadvantages and advantages of both, and the changes which take place from drama text to theatre text. Reception Aesthetics and Semiotics are also discussed as possible approaches to a study of this complicated system of communication. The necessity of awarding prizes to original Afrikaans dramas is dis= cussed. The conclusion is reached that the drama is not as often rewarded as work of prose or poetry. In some instances no award had been made throughout the existence of an award or prize. It was also found that only three of the twelve awards under discussion, awarded the theatre text, whereas the rest awarded the drama text as literary work of art with only cursory observance of the theatre text. In the next chapter the productions of the five Councils for the Performing Arts are analysed to ascertain how often award-winning Afrikaans drama texts become theatre text. It was found that 15% of the productions were original Afrikaans drama texts. Only 22,5% of these 15% were award winners, whereas 77,5% were plays not awarded at all. Of the total number of plays produced by these Councils only 3,5% were award-winning Afrikaans drama texts; 52,3% of the awardwinning Afrikaans drama texts were not used by any of the Councils during the period 1964-1986. A discussion of the drama text, Toe hulle die Vierkleur op Rooigrond gehys het, by Henriette Grove, follows. The choice of this drama text is based on the fact that although it has received several awards, it has never been produced by any of the Councils for the Performing Arts. The conclusion is drawn that the drama text received the awards as a literary work of art and not for its possibilities as a theatre text. Chapter five is a discussion of Die Koggelaar by Pieter Fourie. The choice of this play was prompted by the fact that it was the first to receive the prestigious SACPAC Award. The award was given to the play on the grounds of the possible theatre text rather than a literary work of art. The Styan dictum that "The muted print on the page is shorn of all specificity ... " (1963: 27), is proved by the fact that so many aspects generating meaning can only be experienced through the theatre text. This strengthens the point of view that awards for original Afrikaans drama texts ought to be based on the theatre text, functioning as a total structure of meaning, rather than on a drama text. Die Koggelaar was awarded on the possibilities as a theatre text rather than as a literary work of art. In chapter six the founding, aims and contribution of the Campus Drama Festival are discussed. It is concluded that this Festival encourages the production of successful Afrikaans theatre texts. A discussion of one of these theatre texts Aku vang 'n ster by Nico Luwes, follows. The conclusion is reached that this Festival sueceeds in encouraging the creation of original Afrikaans drama texts which are both dramatically and literarily satisfying.