'n Kognitief-pragmatiese persktief op suksuele uitdrukking in Afrikaans

Abstract

Afrikaans: Die verhouding tussen taal, kultuur en denke is 'n komplekse taalfilosofiese probleem. In hierdie studie word aspekte van hierdie verhouding ondersoek deur te fokus op seksuele uitdrukkings in Afrikaans, die gebruik daarvan deur verskillende subkultuurgroepe, en die persepsies random die seksuele wat in die taalgebruik van daardie groepe tot uiting kom. Vanuit 'n grammatiese perspektief word aangetoon hoe seksuele uitdrukkings binne die Afrikaanse taalsisteem funksioneer. Daar word ge'lllustreer dat leksikale items in die seksuele leksikon gevorm en gestabiliseer word deur middel van klankverandering, morfologiese bouprosesse, funksiewisseling en betekenisuitbreiding. Naas motivering op ander vlakke blyk die leksikale items in die seksuele domein meestal oak kognitief-pragmaties gemotiveerd te wees. 'n Kognitiewe perspektief op seksuele uitdrukkings bevestig die noue verband tussen taal en denke. Die taalfilosowe George Lakoff en Mark Johnson het sedert die tagtigerjare aangetoon dat metaforiek en metonimie van die belangrikste kognitiewe meganismes is waarmee die mens sy/haar werklikheid hanteer en verwerk. Met betrekking tot uitdrukkings wat na die seksuele verwys, is dit vera! metaforiek wat baie produktief is. Deur middel van metaforiese passings word 'n taboe kennisdomein dikwels ge'lnterpreteer in terme van 'n nie-taboe kennisdomein, en hierdie passings word gerealiseer as metafories linguistiese uitdrukkings. Deur die analisering van die sodanige uitdrukkings kan 'n mens sekere afleidings maak oar die mens se kategoriserings- en konseptualiseringsprosesse. 'n Ontleding van seksuele uitdrukkings wat frekwent deur Afrikaanssprekende manstudente aan die Universiteit van Pretoria gebruik word, wys die volgende metaforiese stereotipes uit wat in daardie bepaalde subkultuur bestaan: • DIE VROU IS 'N VERBRUIKBARE ENTITEIT • DIE VROU IS 'N PASSIEWE, LEWELOSE VOORWERP • DIE MAN IS 'N AKTIEWE, LEWENDE VERBRUIKER • DIE MAN IS 'N GEVAARLIKE INSTRUMENT

English: The relationship between language, culture and thought poses a complex problem when perceived from a philosophical perspective on language. This study investigates some aspects of this relationship by focusing on sexual expressions in Afrikaans, their use in different subcultures as well as the perceptions about sex manifested within those groups. The way in which sexual expressions operate within the Afrikaans language system is firstly perceived from a grammatical perspective. This stance illustrates that lexical items are created and stabilised in the sexual lexicon by means of phonetic changes, morphological processes, functional differences and expansion in meaning. Apart from the motivation on other levels, the lexical items in the sexual domain also appear to be motivated on a cognitive and pragmatic level. A cognitive approach to sexual expressions confirms the close relationship between language and thought. Already in the early eighties, the two language philosophers George Lakoff and Mark Johnson have identified metaphor and metonymy as some of the most important cognitive mechanisms by means of which a person accommodates and structures his/her reality. Metaphor seems to be predominantly active as far as sexual expressions are concerned. A taboo domain is often interpreted in terms of a non-taboo domain by means of metaphorical mappings which are realised as metaphorical linguistic expressions. By analysing these expressions, certain deductions could be made about the categorisation and conceptualisation processes of the human mind. An analysis of the sexual expressions frequently used by Afrikaans-speaking male students at the University of Pretoria, indicates that the following metaphorical stereotypes are manifest within those sub-cultures: • A WOMAN IS A PASSIVE, INANIMATE OBJECT • A WOMAN IS A DISPOSABLE ENTITY • A MAN IS AN ACTIVE, ANIMATE CONSUMER/USER • A MAN IS A DANGEROUS INSTRUMENT